Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (Dz. U. z 2024 poz. 424) nakłada na organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego zadania do realizacji w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej, na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901 ze zm.).
Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) przemocy domowej - należy przez to rozumieć jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:
a) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,
b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,
c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,
d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,
e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej;
2) osobie doznającej przemocy domowej - należy przez to rozumieć:
a) małżonka, także w przypadku gdy małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, oraz jego wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
b) wstępnych i zstępnych oraz ich małżonków,
c) rodzeństwo oraz ich wstępnych, zstępnych i ich małżonków,
d) osobę pozostającą w stosunku przysposobienia i jej małżonka oraz ich wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
e) osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości we wspólnym pożyciu oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
f) osobę wspólnie zamieszkującą i gospodarującą oraz jej wstępnych, zstępnych, rodzeństwo i ich małżonków,
g) osobę pozostającą obecnie lub w przeszłości w trwałej relacji uczuciowej lub fizycznej niezależnie od wspólnego zamieszkiwania i gospodarowania,
h) małoletniego- wobec których jest stosowana przemoc domowa;
3) osobie stosującej przemoc domową - należy przez to rozumieć pełnoletniego, który dopuszcza się przemocy domowej wobec osób, o których mowa w pkt 2;
4) świadku przemocy domowej - należy przez to rozumieć osobę, która posiada wiedzę na temat stosowania przemocy domowej lub widziała akt przemocy domowej.
Przemoc domowa może przybrać formę przemocy:
-fizycznej
-psychicznej
-seksualnej
-ekonomicznej
-cyberprzemocy
Przemoc fizyczna jest związana z ingerencją w ciało. Polega na naruszeniu jego struktury lub może nieść takie ryzyko. Celem jest ukaranie ofiary, zadanie bólu, cierpienia, wywołanie lęku, poniżenie. Skutkami przemocy fizycznej są różnego rodzaju obrażenia ciała takie jak rany cięte, złamania, poparzenia czy siniaki.
Przemoc psychiczna, zwana także emocjonalną, to forma agresji, która nie wiąże się z użyciem przemocy fizycznej, lecz polega na zastosowaniu różnego rodzaju działań, skutkujących pogorszonym samopoczuciem. Przemoc psychiczna może obejmować wyzwiska, upokorzenia, szantaże, groźby i manipulacje.
Przemoc seksualna to każdy rodzaj zachowania skutkującego niechcianym kontaktem w sferze seksualnej. Osoba stosująca ten rodzaj przemocy ma na celu poniżenie drugiej osoby i odebranie jej godności. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), przemoc seksualna to „wszelkie zachowania seksualne, próby wymuszenia zachowań seksualnych, niechciane komentarze lub propozycje o podtekście seksualnym, zmuszanie do prostytucji lub inne zachowania skierowane przeciwko seksualności drugiej osoby, które wykorzystują przymus”.
Przemoc ekonomiczna jest jedną z form przemocy psychicznej. Sprawca używa pieniędzy (lub innych dóbr materialnych), aby uzależnić od siebie finansowo drugą osobę. Pieniądze są wykorzystywane do znęcania się nad ofiarą, jest ona manipulowana i upokarzana, zmuszona do podporządkowania i uległości.
Cyberprzemoc to agresja elektroniczna, elektroniczna przemoc rówieśnicza, stosowanie przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznego takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w internecie, portale społecznościowe i inne. Osobę dopuszczającą się takich czynów określa się stalkerem.
W przypadku podejrzenia którejkolwiek z wyżej wymienionych rodzajów przemocy wszczęta zostaje procedura „Niebieskich kart”. Niebieską kartę może założyć: Policja, Pracownik socjalny, Asystent rodziny, Nauczyciel, Wychowawca, Lekarz, Pielęgniarka, Ratownik medyczny, Członek Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Żandarmeria wojskowa, Psycholog, Pedagog, Terapeuta.
Procedura Niebieskiej Karty to narzędzie, którego celem jest zapewnienie bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej.
